1. Tên khoa học

– Tên gọi khác: Tỏi đỏ, Sâm cau, Hành đỏ, Tỏi lào,…

– Tên khoa học: Bulbosa Eleutherine.

– Họ: Họ La đơn/ Diên vĩ/ Lay ơn/ Dơn (danh pháp khoa học: Iridaceae).

2. Đặc điểm sinh thái và phân bố

– Đặc điểm hình thái:

Sâm đại hành là cây thân cỏ, chiều cao trung bình từ 30 – 40 cm. Cây sống nhiều năm, thường lụi vào mùa khô. Thân có màu đỏ tím, lá hình mác, dài, có bẹ, gốc và đầu lá thuôn nhọn, phiến lá có nhiều gân song song. Hoa mọc ở đầu ngọn, có màu trắng, cuống hoa dài. Quả nang, nhiều hạt.

– Phân bố:

Cây mọc hoang ở nhiều địa phương ở nước ta, chủ yếu ở Nghệ An, Hà Tĩnh, Hà Tây, Hòa Bình và Quảng Nam. Hiện nay loại cây đã được trồng để làm dược liệu.

3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản

– Bộ phận dùng: Củ của cây được thu hái để làm thuốc.

– Thu hái: Nên thu hái khi cây tàn lụi, thường vào mùa khô. Chỉ thu hái ở cây từ 1 năm tuổi trở lên.

– Chế biến: Rửa sạch củ. Sau đó thái thành lát mỏng. Đem sấy nhẹ hoặc phơi cho đến khi khô hoàn toàn. Hoặc có thể dùng tươi hay đem tán bột để dùng dần.

– Bảo quản: Nơi khô thoáng.

4. Thành phần hóa học

Cây sâm đại hành có chứa các hợp chất quinoid (eleutherol, eleutherin, isoeleutherin,…).

5. Tác dụng dược lý

– Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

+ Tăng sản sinh hồng cầu phù hợp với người thiếu máu

Nhóm thành phần eleutherol, eleutherin, isoeleutherin  đi vào cơ thể sẽ giúp cung cấp sắt – thành phần giúp tạo máu tốt cho cơ thể, từ đó giúp sức khỏe được phục hồi nhanh chóng. Đặc biệt đối với phụ nữ sau sinh hay những người mới ốm dậy, người sau phẫu thuật.

+ Tác dụng kháng khuẩn: Sâm đại hành có khả năng ức chế với vi khuẩn Streptococcus hemolyticus, Diplococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus. Tác dụng yếu hơn với Shiga, Bacillus mycoides, Shigella flexneri, B.anthracis.

+ Được sử dụng để trị mụn nhọt, sát trùng, tiêu độc, chữa viêm họng, viêm phế quản.

6. Liều dùng, cách dùng

Mỗi ngày nên dùng từ 4 – 12g ở dạng thuốc sắc, dạng bột, viên hoàn, ngâm rượu hoặc nấu ăn như 1 loại gia vị, … Có thể sử dụng đơn lẻ hoặc phối hợp với các thảo dược khác để tăng tác dụng chữa bệnh.

7. Bài thuốc

Bài thuốc ngâm rượu từ sâm đại hành: Dùng sâm đại hành 1kg với rượu trắng 6 lít, Đem ngâm trong 15 ngày. Mỗi lần dùng 30ml, nên dùng 2 lần/ ngày. Uống trước khi ăn và dùng liên tục trong vòng 1 tháng.

Khi thu hoạch củ sâm đại hành, nên ủ củ trong cát cho khỏi hư. Khi dùng đem một ít ra lột bỏ vỏ ngoài như lột củ hành, rửa sạch, xắt lát dày. Xào thịt ăn rất dòn, thơm ngon và giấc ngủ rất êm dịu. Những người có chứng mất ngủ, viêm nhiễm, viêm gan thận… nên sử dụng món ăn từ sâm đại hành, vừa rễ tiền, chữa được nhiều bệnh, lại không độc hại. Sâm đại hành là vị thuốc quý và là món ăn ngon rất có lợi cho sức khỏe.

Nguồn: 

–

–

–